KATEGORYZAJCE I ANALOGIE - co to i jak ćwiczyć?

Kategoryzowanie i wnioskowanie przez analogie to umiejętności, które często wymagają kształtowania podczas terapii logopedycznej. Ich utrwalanie w zajęciach domowych jest niezbędne do efektywnego doskonalenia w procesie stymulacji rozwoju dziecka. W poście znajdziecie opis tego, czym są kategoryzacje i analogie, oraz jak możemy je ćwiczyć.

KATEGORYZOWANIE

Prof. Cieszyńska w książce "Metoda Krakowska wobec zaburzeń rozwoju dziecka" charakteryzuje, czym jest umiejętność kategoryzowania i podaje przykłady kształtujących ją zadań.

Kategoryzacja to porządkowanie obiektów na podstawie podobieństw i różnic.

Umiejętność dokonywania kategoryzacji jest warunkiem formowania się myślenia przez analogię, a to warunkuje uczenie się m.in reguł gramatycznych języka.

Kluczowe do zapamiętania: dostrzeganie różnic to zadanie lewopółkulowe (dokonanie analizy), a wskazywanie podobieństw - prawopółkulowe (dokonanie syntezy).

Kategorie mogą być: konkretne, abstrakcyjne oraz językowe, a relacje mogą być między elementami obiektu, elementami kategorii i między kategoriami.

W etapach moglibyśmy syntezowanie rozpisać następująco:

>> dostrzeżenie różnicy

>> wykrycie relacji

>> wyłączenie ze zbioru.

Kategoryzujemy ze względu na

>> kolor, wielkość, kształt

>> kolor bez względu na wielkość

>> kolor bez względu na kształt

>> wielkość bez względu na kształt

>> wielkość bez względu na kolor

>> kształt bez względu na wielkość

>> kształt bez względu na kolor

>> konkrety - użycie: pokarmy - zabawki, pojazdy - ubrania, nakrycia głowy - napoje

>> konkrety - nazywanie: warzywa - słodycze, ssaki - ptaki, krzesła - stoły

>> tworzenie kategorii

To samo dotyczy kategorii atematycznych, np. na figurach geometrycznych.

Bardzo ważną zasadą jest nazywanie kategorii na sam koniec podziału! Najpierw rozdzielamy obiekty z komentarzem: TAKI TU, A TAKI TU. Dziecko powinno samodzielnie odkryć regułę, według której kategoryzujemy.

Swoje pomysły zamieszczam tutaj, na blogu, ale również na Instagramie, oto kilka z nich:

KATEGORYZACJA ZE WZGLĘDU NA KOLOR

KATEGORYZACJA ZE WZGLĘDY NA KOLOR BEZ WZGLĘDU NA KSZTAŁT

KATEGORYZACJA ZE WZGLĘDU NA KSZTAŁT BEZ WZGLĘDU NA KOLOR

KATEGORYZACJA ZE WZGLĘDU NA UŻYCIE

PRAWDZIWE VS. SZTUCZNE :)

Poszczególne etapy wraz z filmem znajdziecie na stronie Centrum Metody Krakowskiej.

Przykład podany w ostatnim poście polegał na tym, że grupę gumeczek do dwóch kubeczków. Kilka pierwszych przykładów terapeuta dzieli na oczach dziecka: "To tutaj, a to tutaj". Kolejne rodziela dziecka i na końcu ma za zadanie nazwać utworzone kategorie: pojazdy i jedzenie.

JUNIORA, Logopeda Rybka czy Logopasja również na swoim blogu proponują mnóstwo przykładów ćwiczeń kategoryzacji! Serdecznie zachęcam do lektury.

WNIOSKOWANIE PRZEZ ANALOGIĘ

Rozumowanie przez analogię umożliwia dostrzeżenie wspólnych elementów (podobieństw) w odmiennych sytuacjach, bądź stosowania tych samych schematów rozumowania podczas rozwiązywania różnych zadań – zarówno edukacyjnych, jak i życia codziennego. To również przekłada się na przestrzeganie norm społecznych/zasad.

Etapy analizowanie to kolejno:

>> wykrycie elementu

>> dostrzeżenie cech wspólnych

>> włączenie do zbioru.

Ćwiczenie wnioskowania przez analogię jest jednym z kilku zaproponowanych do pomocy dydaktycznej KATEGORYZACJE.

Przykładem tego także było inne zadanie z poprzedniego posta o gumeczkach.

Ułożyłam pierwszy rząd i uzupełniłam pierwsze 2 elementy drugiego rzędu. Dalej miało kontynuować dziecko - według odrytej zasady.

Ćwiczenia z grupy ANALOGIE przedstawiono również w poście JUNIORA i Naszej Szkoły Domowej,

BEZPŁATNE MATERIAŁY

Na pewnym etapie terapii należy podwyższać poziom trudności. Wysoko funkcjonujące dzieci i młodzież z zaburzeniami neurorozwojowymi nie będą doskonalić nowych umiejętności językowych, jeżeli nadal będziemy im dostarczać zadań typu: "Podziel według kształtu/rozmiaru". To samo dotyczy osób dorosłych z problemami neurologicznymi - mówiąc najogólniej. Do pracy z nimi przygotowałam materiały, które moglibyśmy zatytułować: ZAAWANSOWANE :)