TERAPIA RĘKI

Terapia ręki to wspieranie rozwoju motoryki małej w ujęciu całościowym. Uwzględnia fakt, iż poziom sprawności ręki wynika z rozwoju ruchowego całego ciała. Przyczyny obniżonej sprawności ręki mogą być oddalone od samej ręki nie tylko pod względem miejsca, ale również czasu pojawienia się dysfunkcji. Dlatego też kluczowe dla podjęcia terapii ręki jest wyznaczenie przyczyny obserwowanych trudności oraz całościowa ocena dziecka.

Oceniwszy problem, terapeuta ręki powinien przystąpić do określenia przyczyny obserwowanych trudności, z uwzględnieniem czynników środowiskowych oraz osobowych. Wykwalifikowany terapeuta zaznaczy w diagnozie obecność lub jej brak odruchu chwytnego ręki. Jest to niezwykle ważne, gdyż determinuje, czy większy nacisk będzie kładziony w ćwiczeniach na usprawnianie mięśni zginaczy czy prostowników.

Następnie wyznaczane są długoterminowe i krótkoterminowe cele, z wyznaczeniem planowanych działań, ich powtarzalności. Pełną sprawność manualną osiąga się w pracy funkcjonalnej, przy użyciu przedmiotów dnia codziennego.

 Brak pełnej funkcji manipulacyjnej ręki u dzieci może się objawiać poprzez:

·       nieprawidłową pozycję ciała podczas pisania, rysowania, nieprawidłowy chwyt pisarski, trudności z przerysowywaniem, silny docisk narzędzia pisarskiego, lekki docisk i delikatne, niepewne linie, wychodzenie poza linie, zaburzenia kierunkowości pisania znaków (od prawej do lewej, od dołu do góry), specyficzne rysunki postaci człowieka (z oddzielonymi kończynami, do góry nogami).

Najczęstszymi przyczynami dysfunkcji ręki są:

• zaburzony rozwój odruchowy, tzn. przetrwałe odruchy: chwytny dłoni, Moro, ATOS, STOS, TOB (zachęcam do zapoznania się z osobnym artykułem dot. odruchów przetrwałych: )
• podwyższone napięcie mięśniowe,
• obniżone napięcie mięśniowe,
• zaburzenia czucia powierzchniowego,
• zaburzenia czucia głębokiego,
• uszkodzenia nerwów obwodowych,
• zaburzenia widzenia.

Zależnie od obserwowanych trudności, działania w ramach terapii ręki obejmują m.in.: 

• aktywizowanie obręczy barkowej i kończyny górnej,
• wspieranie rozwoju funkcjonalności kończyny górnej (umiejętności praktycznych: chwytania drobnych przedmiotów i manipulowania nimi, przewlekania sznurka przez dziurki, rzucania do celu, odkręcania słoików, butelek, zapinania guzików, wiązania sznurowadeł)
• kształtowanie prawidłowego chwytu pisarskiego
• rozwój grafomotoryki (sprawności ręki w zakresie pisania, rysowania)
• kształtowanie koordynacji wzrokowo-ruchowej.

CIEKAWOSTKI

Dziecko jest w stanie celowo posługiwać się nożyczkami już w wieku 2 lat. Pamiętać jednak należy, że jest to umiejętność trudna i dzieci mogą potrzebować wsparcia w nauce posługiwania się nimi.

W wieku trzech lat nie tylko osiągana jest umiejętność rysowania kółek, linii, krzyżyka, ale również temperowania kredek.

Do 6. roku życia dziecko powinno osiągnąć pełną sprawność ręki.

Materiał opracowany na podstawie publikacji dr Emilii Mikołajewskiej: „Terapia ręki”, wydanej przez SOYER Centrum Szkoleniowe.